به گزارش خبرنگار ایبِنا؛ روز سه‌شنبه ۲ اسفندماه ۱۴۰۱ بازار مبادله ارز و طلای ایران افتتاح گردید تا از این پس محل تأمین نیازهای ارزی کشور و همچنین کشف نرخ اسکناس و حواله ارزی باشد. در مرحله نخست، تالار‌های معامله اسکناس و حواله ارز راه‌اندازی شده و از این هفته پای سکه‌های طلا هم به این بازار مرجع باز خواهد شد.
نکته مهمی که در این بین وجود دارد و دلالان ارزی را نگران کرده، دست پر بانک مرکزی در تأمین ارز مورد نیاز کشور است که در آمار‌های واردات متبلور شده است. بر اساس آمار‌های بانک مرکزی میزان تخصیص ارز برای کالا‌های اساسی و سایر کالا‌های مورد نیاز کشور بیش از ۸۲ میلیارد دلار بوده است. همچنین تأمین ارز برای مصارف مورد نیاز بیش از ۶۳ میلیارد دلار بوده است که نسبت به سال گذشته ۳۵ درصد رشد را نشان می‌دهد.
همان‌طور که آمار‌ها نشان می‌دهد، بانک مرکزی مشکلی برای تأمین بازار ارز کشور ندارد و تا کنون تخصیص و تأمین ارز مورد نیاز در همه بخش‌ها بدون مشکل در جریان است.
یکی از مشکلات در زمینه ورود ارز حاصل از صادرات این بود که در گذشته با توجه به پایین بودن نرخ عرضه ارز‌های صادراتی، صادرکنندگان چندان تمایلی به ارائه ارز‌های خود در بازار رسمی نداشتند و بعضاً این ارز‌ها را در بازار غیررسمی می‌فروختند و ابزار‌هایی مانند پیمان‌سپاری هم به طور صددرصدی کارایی نداشتند.
با راه‌اندازی بازار مبادله و واقعی شدن نرخ کشف‌شده در تالار‌های اسکناس و حواله، عملاً صادرکنندگان تمایل بیشتری برای عرضه ارز‌های خود پیدا کرده‌اند و این موضوع قدرت بازارساز را برای مدیریت بازار افزایش می‌دهد.
احمد مهدوی ابهری؛ دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی ایران در گفتگو با خبرنگار ایبِنا با اشاره به راه اندازی مرکز مبادله ارز و طلای ایران گفت: چند روزی است که عرضه ارز پتروشیمی‌ها در این مرکز که با نام «بازار دوم» هم عنوان می‌شود، آغاز شده و در حال حاضر روال عادی برقرار است.
مهدوی با بیان اینکه کشف قیمت براساس مکانیزم عرضه و تقاضا در مرکز مبادله ارز و طلای ایران مهمترین مزیت این مرکز است؛ تاکید کرد: ما همواره معتقد بودیم که قیمت‌ها باید براساس عرضه و تقاضا تعیین شود که خوشبختانه در حال حاضر با سیاست جدید بانک مرکزی، فضا بهتر شده و امیدواریم این مکانیزم به تنظیم بازار ارز و ثبات قیمت‌ها کمک کند. ضمن اینکه مکانیزم جدید باعث می‌شود شرکت‌های پتروشیمی با رغبت بیشتری ارز خود را به مرکز مبادله ارزی عرضه کنند.
با وجودی که راه‌اندازی بازار مبادله ارز و طلا، تمایل صادرکنندگان برای ارائه ارزهایشان را بیشتر کرده، اما ارکان دولت از رئیس‌جمهور گرفته تا وزرایی که ارتباط مستقیم با تأمین ارز کشور دارند، پای کار آمده‌اند تا حجم عرضه‌ها بیشتر از قبل شود. این اقدام بی‌سابقه می‌تواند به عنوان پشتوانه بازار مبادله ارز و طلا، عمق این بازار را دوچندان کند.
سید ابراهیم رئیسی روز چهارشنبه سوم اسفندماه در جلسه هیئت دولت با اشاره به آغاز به کار مرکز مبادلات ارز و طلا، از همه دستگاه‌های اجرایی خواست از سیاست‌های بانک مرکزی در زمینه مدیریت بازار ارز و طلا، در راستای اعمال حکمرانی مؤثر دولت بر این بازار به شکل یکپارچه حمایت کنند.
پس از تأکید ویژه رئیس‌جمهور برای همکاری دستگاه‌ها، وزیر صنعت، معدن و تجارت با فراخواندن شرکت‌های بزرگ صنعتی و معدنی، تأکید ویژه دولت بر پیگیری بازگشت ارز‌های صادرکنندگان بزرگ و عرضه آن در مرکز مبادله ارز و طلا را به آن‌ها ابلاغ کرد.
سید رضا فاطمی امین در جلسه ویژه‌ای که روز جمعه با حضور مدیران شرکت‌های بزرگ صنعتی و معدنی و مسئولان ارزی بانک مرکزی در وزارت صمت برگزار شد با اشاره به اینکه همه ارکان دولت مکلف به حمایت از بسته جدید ارزی هستند، تأکید کرد که شرکت‌های زیرمجموعه وزارت صمت نیز موظف‌اند ارز‌های صادراتی خود را در مرکز مبادله ارز و طلا عرضه کنند.
وزارت صمت جدیت خود را درباره پای‌بندی شرکت‌های صادراتی به نرخ‌های بازار مبادله در عمل هم نشان داد. در همین زمینه، با پیگیری وزارت صمت و در راستای حمایت از بسته جدید ارزی بانک مرکزی، اطلاعیه شرکت ملی مس در اول اسفندماه که عرضه کاتد مس در بورس کالا را با نرخ تسعیر ۴۵ هزار تومانی (بالاتر از نرخ بازار مبادله) منتشر کرده بود، لغو شد.
در ادامه، وزیر نفت هم در نشست ویژه با حضور مدیران هلدینگ‌های بزرگ پتروشیمی و پالایشی با اشاره به اینکه بخش بزرگی از ارز صادرات در واقع ارز حاصل از مواد پتروشیمی و نفتی است، افزود: همه ارز حاصل از صادرات شرکت‌های پتروشیمی و پالایشی در مرکز مبادله ارزی عرضه خواهد شد.
جواد اوجی تصریح کرد: همچنان که این شرکت‌ها و هلدینگ‌ها پیش از این نیز بیشترین عرضه‌کننده ارز در سامانه نیما بوده‌اند و عملکرد قابل قبولی در بازگشت ارز حاصل از صادرات و تزریق آن به بازار برای پوشش نیازهای ارزی کشور داشته‌اند، از این پس نیز مکلف به عرضه ارز صادراتی در سامانه مبادله ارزی بانک مرکزی هستند.
از آنجا که منابع مختلف از جمله گزارش‌های بین‌المللی حکایت از آن دارد که فروش نفت ایران هم‌اکنون با وجود تحریم‌ها، به اندازه میزان صادرات قبل از برجام رسیده، ورود همه این ارز‌های نفتی به بازار مبادله ارز و طلا می‌تواند پشتوانه مهمی برای این بازار باشد.
سیاست ارزی جدید بانک مرکزی برای مدیریت بازار ارز که پس از اختیارات کم‌سابقه شورای اقتصادی سران ۳ قوه به این نهاد آغاز شده و در نخستین گام در قالب راه‌اندازی بازار مبادله ارز و طلای ایران تجسم یافته، به اعتقاد کارشناسان می‌تواند زمینه‌ساز خروج دلالان از بازار و جایگزینی بازار رسمی برای تأمین نیازهای کشور باشد و مرجعیت کشف نرخ ارز را تغییر دهد.
وحید شقاقی شهری، استاد دانشگاه خوارزمی در گفتگو با خبرنگار ایبِنا؛ با اشاره به راه افتادن مرکز مبادله ارزی راه‌اندازی و تلاش بانک مرکزی برای کنترل بازار آزاد بیان کرد: زمانی که کشف قیمت با یک مکانیزم شفاف در عرضه و تقاضا صورت می‌گیرد، صادرکنندگان نیز تمایل دارند ارز حاصل از صادرات خود را در مرکز مبادله صادر کنند که این امر به نفع اقتصاد است و رانت را نیز از بین می‌برد، بنابراین وجود مرکز مبادله در این شرایط می‌تواند مفید و اثربخش باشد.
مرتضی عزتی؛ عضو هیئت‌علمی دانشگاه تربیت‌مدرس هم در این زمینه معتقد است: دکتر فرزین با تیم خود تلاش می‌کنند تا وظایف محول شده در محدوده اختیارات خود را به‌خوبی انجام دهند؛ یعنی در حیطه وظایف بانک مرکزی اثرگذاری کوچک خود را در بازار ارز به شکل مناسب‌تری اعمال کنند؛ لذا تصمیم راه‌اندازی مرکز مبادله ارز و طلا ناظر بر این هدف است تا مبادلات مختص به ارز و طلا را تنظیم کند.
وی با اشاره به شرایط اقتصاد ایران تصریح کرد: هر اقدامی که بتواند وضعیت را کنترل کند و مانعی در برابر التهاباتی شود که بازارسازان یا همان بازار خراب کن‌ها ایجاد می‌کنند قطعاً منجر به کنترل بهتر وضعیت و قیمت ارز می‌شود از این جهت راه‌اندازی مرکز مبادله ارز و طلا در جهت بهبود وضعیت بازار ارز می‌تواند مطلوب باشد.
تنها راه حل برای پایین آوردن قیمت دلار این است که فقط حدود یک هفته چند ده میلیون دلار در بازار آزاد عرضه شود تا کسانی که در بازار ارز سرمایه گذاری کرده اند حسابی متضرر شوند و تا چند ماه جرأت خرید دلار را نداشته باشند